André Gide à (re)découvrir?

Appel à communications

Colloque international organisé par l’Institut d’Etudes polonaises et l’Institut d’Etudes romanes, Université de Wrocław, les 6-8 avril 2017, à l’occasion du 70^ème anniversaire du Prix Nobel de l’écrivain

André Gide – précurseur, classique, écrivain canonique, prix Nobel de littérature – est à l’origine de nouvelles formes artistiques et idées littéraires et philosophiques. Grande figure du modernisme, à la fois novateur et destructeur, il est l’un des pères du canon de la littérature homosexuelle moderne. C’est également un auteur dont les textes peuvent être interprétés probablement à travers toutes les théories littéraires et critiques les plus récentes. Gide peut ainsi être étudié dans l’optique du structuralisme et du post-structuralisme, de la déconstruction et de la psychanalyse, de l’autobiographie, des théories du genre et du queer, du post-colonialisme.

 

On a tant écrit sur Gide qu’il pourrait sembler que tout a été dit. Par la question posée dans l’intitulé de ce colloque, nous invitons cependant à refléchir s’il est encore possible d’en dire autre chose. Au XXI^e siècle, l’œuvre de Gide suscite-t-elle encore de nouvelles questions, ou se laisse-t-elle au contraire ranger dans les classifications existantes ? La lecture de Gide aujourd’hui est-elle encore source d’inspiration pour les chercheurs ? L’œuvre de cet écrivain qui soulevait naguère des émotions extrêmes parvient-elle encore à charmer, à scandaliser, à surprendre ses lecteurs actuels ?

 

Le colloque aura également pour objectif de faire le point sur les recherches consacrées à l’œuvre et à la personnalité de cet écrivain moderniste, d’essayer de proposer de nouvelles approches d’interprétation permettant de cerner la question de son actualité à notre époque. Le colloque est organisée en Pologne, un pays où la réception littéraire de l’œuvre de Gide a pris un tour assez particulier, puisqu’elle a intéressé davantage les traducteurs, lecteurs et écrivains que les chercheurs en littérature. Nous invitons à ce débat des universitaires d’autres pays européens, espérant découvrir ce qui se dit ailleurs sur Gide et raviver de cette manière l’intérêt des chercheurs polonais pour son oeuvre.

 

Les organisateurs du colloque souhaitent aborder plus spécialement les aspects de l’œuvre de Gide qui continuent de lui conférer un statut controversé et ambigu dans l’histoire de la littérature. Les questions qui se posent surtout sont celles qui situent l’écrivain à la frontière des styles, genres, idées littéraires et philosophiques, notamment :

• L’influence de Gide en tant qu’auteur, penseur, critique littéraire, sur le développement de la littérature française, européenne et mondiale. Où se situent ses œuvres par rapport à la pensée et aux réalisations du modernisme européen ?
• L’œuvre de Gide dans une perspective comparatiste. La lecture de Gide peut-elle être un point de référence pratique pour la recherche en littérature en dehors du contexte français, par exemple en Pologne ?
• Gide dans l’approche des gender, gay et queer studies. Était-il un provocateur qui enfreignait les tabous, ou un moraliste convaincu ? Rapport de l’écrivain à l’homosexualité et importance de ce rapport en littérature.
• Gide et la critique post-coloniale. Importance biographique des voyages africains de l’auteur, sa position par rapport à l’altérité ethnique et culturelle.
• Rôle de l’autobiographie. Place des journaux, souvenirs et mémoires de voyage dans l’œuvre de Gide. Comment concilier l’authenticité prônée par cet écrivain avec son aspiration à créer sa propre légende littéraire ?
• Les œuvres de Gide par le prisme de la psychanalyse. Aspirations et identité par rapport au Nom du Père.
• Gide philosophe. Son œuvre littéraire et autobiographique en regard de la pensée de Schopenhauer, Nietzsche et de la philosophie existentialiste.
• Classique ou novateur ? L’œuvre de Gide entre tradition et modernité.

• Gide personnage protéen en proie à ses contradictions intérieures. Peut-on mieux comprendre aujourd’hui la flagrante instabilité des opinions, prises de position et idées de Gide ? Peut-on discerner une cohérence dans cette fameuse inconstance des idées ?

Langues d’expression : français et polonais. Pour faciliter l’échange lors du colloque, les intervenants seront priés de préparer une présentation PowerPoint rédigée en anglais, incluant les thèses, un court résumé et la conclusion de l’intervention.

Modalités de proposition : Les propositions de communication incluant le titre et un résumé de 350 à 450 mots sont à envoyer à l’adresse colloque.gide@uwr.edu.pl  avant le 30 septembre 2016 (un accusé de réception sera envoyé). Les propositions acceptées seront traduites en polonais et imprimées sous forme de livret bilingue. La durée de la communication est de 20 minutes.

Le colloque se déroulera du 6 au 8 avril 2017 à l’Institut d’Etudes polonaises et à l’Institut d’Etudes romanes de l’Université de Wrocław.

Frais d’inscription 300 PLN/80 €. Les organisateurs assurent les pauses-café pendant le colloque, ainsi que les repas de midi et du soir les 6 et 7 avril.  Les frais d’hôtel sont à la charge des participants.

Sous réserve d’acceptation des articles, le colloque fera l’objet d’une publication.

 

Comité scientifique   Marian Bielecki (Université de Wrocław) Krzysztof Jarosz (Université de Silésie) Pierre Masson (Université de Nantes) Maja Pawłowska (Université de Wrocław) Elżbieta Skibińska (Université de Wrocław) Peter Schnyder (Université de Haute-Alsace) David H. Walker (Université de Sheffield)

Comité d’organisation   Marian Bielecki Joanna Jakubowska Martyna Pańczak Regina Solova Łukasz Smuga

 

Pour tout renseignement complémentaire, s’adresser à : colloque.gide@uwr.edu.pl, martyna.panczak@uwr.edu.pl, joanna.jakubowska@uwr.edu.pl

André Gide – współczesny niewspółczesny?

Międzynarodowa konferencja organizowana przez Instytut Filologii Polskiej oraz Instytut Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego w dniach 6–8 kwietnia 2017 roku,  w 70. rocznicę uhonorowania André Gide’a Literacką Nagrodą Nobla.

André Gide. Antenat, klasyk, pisarz kanoniczny, noblista. Prawodawca form artystycznych i idei literacko-filozoficznych. Czołowa postać modernizmu, innowator i burzyciel, jeden z ojców nowoczesnego homoseksualnego kanonu literackiego. Jednocześnie autor, którego teksty mogą być poddawane interpretacyjnym parafrazom przy użyciu bodaj wszystkich najnowszych literackich teorii i języków krytycznych. Bywa więc Gide strukturalistyczny i poststrukturalistyczny, dekonstrukcyjny i psychoanalityczny, Gide autobiograficzny, genderowy, queerowy, postkolonialny.

Na temat Gide’a powiedziano wiele, zdawałoby się, że wszystko. Stawiając w tytule konferencji pytanie, chcielibyśmy jednak skłonić do zastanowienia się, czy można powiedzieć coś jeszcze. Czy twórczość André Gide’a w XXI wieku wciąż prowokuje do zadawania jej nowych pytań, czy raczej poddaje się jasnym, jednoznacznym klasyfikacjom? Czy czytanie Gide’a dzisiaj nadal stanowi źródło badawczej inspiracji? Czy budzące niegdyś skrajne emocje dzieło pisarza potrafi jeszcze zachwycać, oburzać, zaskakiwać współczesnych?

Celem konferencji będzie zarówno przyjrzenie się dotychczasowemu stanowi badań nad twórczością i osobą francuskiego modernisty, jak i próba zaproponowania nowych perspektyw interpretacyjnych, które być może pozwolą odpowiedzieć na pytanie o jego dzisiejszą aktualność.  Na dyskusję zapraszamy do Polski, miejsca pod względem recepcji literackiego dzieła Gide’a dość specyficznego. Budziło ono bowiem zainteresowanie polskich tłumaczy, czytelników, pisarzy – ale w dużo mniejszym stopniu literaturoznawców. Mamy nadzieję, że konferencja stworzy okazję do ożywienia rodzimej refleksji badawczej dotyczącej dzieła autora Fałszerzy.

Zapraszając do rozmowy, chcielibyśmy zwrócić szczególną uwagę na te miejsca i aspekty twórczości Gide’a, które wciąż decydują o jej spornym, niejednoznacznym statusie w historii literatury. Interesują nas zwłaszcza zagadnienia sytuujące pisarza na pograniczu stylów, gatunków, idei literackich i filozoficznych, między innymi:

• Ocena wpływu Gide’a jako pisarza, myśliciela, krytyka literackiego na rozwój literatury francuskiej, europejskiej, światowej. Jak sytuuje się jego pisarstwo wobec myśli i twórczych dokonań europejskiego modernizmu?
• Twórczość Gide’a w ujęciu komparatystycznym. Czy lektura Gide’a może stanowić dogodny punkt odniesienia w badaniach literaturoznawczych prowadzonych poza granicami Francji, na przykład polskich?
• Gide w perspektywie gender, gay i queer studies. Przełamujący tabu prowokator czy gorliwy moralista? Stosunek pisarza do homoseksualizmu oraz znaczenie owego stosunku w literackiej twórczości.
• Gide a krytyka postkolonialna. Biograficzne znaczenie afrykańskich podróży pisarza oraz jego postawa wobec etnicznej i kulturowej inności.
• Rola autobiografizmu. Miejsce dziennika, wspomnień, pamiętników z podróży w artystycznym dziele Gide’a. Jak pogodzić postulowaną przez twórcę autentyczność z dążeniem do stworzenia własnej legendy literackiej?
• Pisarstwo Gide’a w ujęciu psychoanalitycznym. Pragnienie i tożsamość wobec Imienia Ojca.
• Gide filozoficzny. Twórczość literacka i autobiograficzna wobec myśli Schopenhauera, Nietzschego czy filozofii egzystencjalnej.
• Klasyk czy innowator? Dzieło Gide’a między tradycją a nowoczesnością.
• Gide jako postać o proteuszowym obliczu, pełna wewnętrznych sprzeczności. Czy dziś jesteśmy w stanie lepiej zrozumieć tak znamienną dla Gide’a niestałość poglądów, stanowisk, idei? Czy w osławionej ideowej elastyczności można dostrzec jakiś rodzaj konsekwencji?

Zachęcamy do zgłaszania propozycji 20-minutowych wystąpień podejmujących powyższe lub wszelkie inne interesujące Państwa zagadnienia dotyczące dzieła i biografii André Gide’a. Abstrakty referatów o długości od 350 do 450 słów prosimy nadsyłać do 30 września 2016 roku na adres: colloque.gide@uwr.edu.pl. Przyjęte abstrakty będziemy tłumaczyć (odpowiednio na język polski bądź francuski) i drukować w formie broszury informacyjnej.

Data i miejsce konferencji: 6–8.04.2017 r., Instytut Filologii Polskiej  oraz Instytut Filologii Romańskiej  Uniwersytetu Wrocławskiego.

Języki konferencji: polski, francuski. W celu ułatwienia komunikacji podczas konferencji będziemy prosić uczestników o przygotowanie i wcześniejsze przesłanie nam prezentacji multimedialnej w języku angielskim, która przedstawiać będzie krótkie streszczenie, główne tezy oraz wnioski wystąpienia.

Opłata konferencyjna: 300 zł/80 €. W ramach opłaty konferencyjnej zapewniamy uczestnikom obiady i kolacje w dniach 6 i 7 kwietnia. Noclegi na koszt własny – służymy pomocą w wyborze hotelu oraz w rezerwacji miejsc noclegowych.

Przewidujemy publikację referatów wygłoszonych na konferencji.

Komitet naukowy   Marian Bielecki (Uniwersytet Wrocławski) Krzysztof Jarosz (Uniwersytet Śląski) Pierre Masson (Université de Nantes) Maja Pawłowska (Uniwersytet Wrocławski) Elżbieta Skibińska (Uniwersytet Wrocławski) Peter Schnyder (Université de Haute-Alsace) David H. Walker (University of Sheffield)

Komitet organizacyjny   Marian Bielecki Joanna Jakubowska Martyna Pańczak Regina Solova Łukasz Smuga

Wszelkie pytania dotyczące kwestii organizacyjnych prosimy kierować na adresy: colloque.gide@uwr.edu.pl, martyna.panczak@uwr.edu.pl, joanna.jakubowska@uwr.edu.pl.